3 Ağu 2013

Seyahatname; Kasımiye Medresesi,Mardin

1469
Akkoyunlu hükümdarı Cihangirin oğlu Sultan Kasım tarafından tamamlanmıştır. Kasım Sultan halk tarafından sevilen, merhametli ve adil bir sultanmış. Onun halk tarafından bu kadar çok sevilmesini bir efsaneye göre amcası, diğerine göre ağabeyi çok kıskanır. Amca olan Uzun Hasan, yeğeninin kendisini öldüreceğinden korkarak Kasım Sultanı öldürür. Kız kardeşi Sultan Hanım ağıt yakar, feryat eder, ağlar, başındaki tülbenti kardeşine sarılıp ağladıkça kana bulanır.Sultan Hanım ağlarken başından çıkardığı tülbentini salladıkça, medresenin duvarları kan olur. Kız kardeş ağlarken dünya durdukça bu kan lekelerinin bu duvarlarda kalması ve insanlığa ibret olması için Allah'a yalvarır. Bu kan lekeleri hala medresenin duvarlarında dururmuş, yıkama ile de çıkmazmış.

Yine rivayetlere göre medresenin avlusundaki havuzda akan su tasavvufi bir betimlemeyi saklıyor. Suyun akışı ile doğumdan ölüme kadar insan hayatı ve sonrası simgelenmiştir. Çeşmeden çıkan su doğumu, döküldüğü yer gençliği, ince uzun oluk olgunluğu , suyun akış hızı yaşlılıkta zamanın ne kadar çabuk geçtiğini, akış şekli ise insanın hayatı boyunca kazandığı deneyimleri özünde sindirmesini simgeler, suların bir havuzda toplanması ölümü temsil eder. Suyun döküldüğü havuz mahşer yeridir. Herkes oraya gider. Havuzun alt kısmında ve üst kısmında birer çıkış olur su için. Üstten çıkan su cennete gidenleri, alttan çıkan su cehenneme gidenleri simgeler, ama ne olursa olsun akan her suyun Mezopotamya ovasına ulaştığı ve orada bir bitkiye can verdiği düşüncesi ile ölen her canlının da bir şekilde ovada can bulacağına inanılmıştır.

Kasımıye Medresesi'nde iklimlendirme, görsel vb mimari amaçlarla kullanılmasının yanında eğitim amaçlı da kullanılmıştır. Astronomi dersleri akşam havuz etrafında toplanılarak ve gökyüzünün su üzerindeki yansımasından faydalanılarak yapılmıştır. Kasımiye medresesi değişik bir mimari ile tasarlanmıştır,  gün doğduktan sonra güneş batana kadar cephe önemli olmaksızın tüm derslikler güneş ışığından faydalanabilir. Dersliklerin kapı yüksekliği bir metreden biraz fazladır. Bu yükseklik özellikle tercih edilmiştir, öğrenci hocasının huzuruna girerken başını eğsin, hürmette kusur etmesin diye.